 |
Start |
Chrzan Chrzan to duża wieś w gminie Żerków, licząca ponad 1000 mieszkańców. Miejscowość położona 4 km na zachód od Żerkowa przy drodze prowadzącej do Klęki. Wieś znana jest już od 1241 roku. Chrzan do XV wieku należał do rodu Doliwów z Dębna, którego przedstawiciele używali przydomka Kot, później do Ambrożego Pompowskiego, herbu Gozdowa, w XVII wieku do Radomickich, herbu Kotowicz, następnie do hrabiego Mycielskiego, który w 1856 r. sprzedał swój majątek Paulowi Cohnowi z Poznania. W okresię międzywojennym majątek Dębno należał do Gustawa Carsta, który dzierżawił Chrzan Grabskim. Wieś znana jest od 1241 roku. Przez pewien czas mieścił się kościół drewniany. Stał on w części Chrzana w kierunku Stęgoszy, zwanej Glinki. Został on rozebrany w 1808 r. Od 1870 roku istniała tu karczma - oberża przydrożna, której właścicielem był Burzyński a następnie Andrzej Iwiński (patrz zdjęcie w "Stare fotki Chrzana"). Funkcjonowała do 1939 roku. W krajobraz wsi w 1875 r. wpisał się wiatrak, przywieziony przez nieznaną osobę, od której odkupił go S. Nowickiego. Został on rozebrany w latach 80-tych XX wieku. W latach 1873 - 1875 rozpoczęto budowę linii kolejowej Oleśnica - Gniezno, prowadzącej przez Chrzan. W dniu 30.06.1875 r. przez naszą wieś przejechał pierwszy pociąg relacji Oleśnica - Gniezno. Wieś trawiona była kilka razy przez pożary. W 1864 roku z 42 budynków pozostały tylko 4. W 1880 roku Chrzan należał do powiatu wrzesińskiego i było w nim 46 budynków, liczył 384 mieszkańców (8 ewangelików i 376 katolików). W 1883 - 1886 dzieci uczyły się w prywatnym budynku. Przedtem chodziły do szkoły w Bieździadowie. Nauczycielem był pan Klinowski. W 1903 dzieci ze szkoły w Chrzanie zorganizowały strajk szkolny 3 dniowy, polegający na braniu książek niemieckich przez chusteczkę wyrażając, iż jest to coś brudnego. W 1886 r. datuje się budowę szkoły. Armia Niemiecka wkroczyła do Chrzana 8 września 1939 roku. W kampanii wrześniowej brało udział 76 mieszkańców miejscowości, z których 11 poległo. Chrzan został oswobodzony 22 stycznia 1945 roku przez Armię Radziecką, to jest przez Oddziały I Frontu Białoruskiego. W 1940 r. w szkole utworzono obóz jeńców angielskich (180 osób), którzy pracowali w gospodarstwach rolnych, przy budowie łazienek w Żerkowie i stawiali budynki w Radlińcu. Od 1941 - 1943 roku w szkole mieścił się obóz pracy dla Polaków. Obóz nadzorował wójt z Żerkowa. Później szkoła pełniła funkcję szpitala dla ludności niemieckiej. Zimą 1944/1945 roku zmarło tutaj ok. 60 dzieci niemieckich pochowanych w Żerkowie. W 1927 roku w Chrzanie powstała Ochotnicza Straż Pożarna, a między latami 1934 -1937 zbudowano remizę strażacką. Od roku 1955, przez pięć lat, Chrzan był siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej. Do gromady należały wieś Chrzan, Bieździadów, Dębno, Laski, Lutynia. Dnia 1 stycznia 1960 roku rada została rozwiązana. Rok 1955, to rok elektryfikacji. W latach 60-tych powstał Klub Rolnika u pani Balickiej i LZS z sekcją piłka nożnej. Kolejno w Chrzanie powstawały nowe obiekty: - Magazyny Państwowych Zakładów Zbożowych (1955 r. od 1995 r. NEOROL Sp. z o.o.) - sklep Gminnej Spółdzielni Samopomoc Chłopska (1965 r.) - Spółdzielnia Kółek Rolniczych Żerków, Filia Chrzan (1973 r.) - świetlica wiejska (1974 r.) - w latach 1984 - 1994 trwała budowa kaplicy Św. Br. Alberta, cała wg projektu Stanisława Bogackiego - w 1993 r. Chrzan uzyskał wodociąg, w 1995 r. instalację gazową a w 1997 roku założono telefony. Chrzan ciągle się rozbudowuje. W 2003 roku dawne części wsi: Chuby, Olandia, Zwierzyniec, Ostrówek, Chrzan Wieś, Dworzec PKP, Laski, Pasieka, Glinki zostały zastąpione nazwami dziewiętnastu ulic. Przez wieś płynie strumyk - rów "Łza", który wpływa do Lubieszki. Dziś wieś tętni życiem. Działa w nim siedem organizacji społecznych, które organizują zabawy taneczne i sportowe, obchody Dnia Kobiet, Dziecka, Babci, Dziadka, Matki, Ojca, festyny szkolne, sportowe i parafialne, piłki nożnej "dla wszystkich", biegi ogólnopolskie, dożynki wiejskie, Andrzejki, Mikołajki, Sylwestry i inne imprezy środowiskowe. Opisując naszą miejscowość, nie sposób nie zauważyć największej firmy w naszej miejscowości - "NEOROL", która rozwija się od 1995 roku współpracując z producentami zbóż, a jej produkty są doceniane przez hodowców i rolników w całej Polsce. Firma "NEOROL" uzyskała certyfikat "NAJWYŻSZA JAKOŚĆ" a także zdobyła "ISO 9001". O firmie wiemy nie tylko z powodu jej produktów, ale też ze względu na jej aktywne uczestniczenie w życiu społecznym. |